Nedir?
Bacak atardamarının tıkanıklığı periferik arter hastalığı olarak adlandırılır.
Kimler risk altındadır?
Genetik yatkınlık, hipertansiyon, sigara, hiperlipidemi, diyabet olan kişilerde görülme sıklığı daha fazladır.
Şikayetleri nelerdir?
Kladikasyo diye adlandırılan yürümekle bacaklarda ağrı klasik semptomudur. Özellikle bayır yukarı yürürken daha belirgindir. Hasta belirli bir mesafe yürüdükten sonra bacağında ağrı ile dinlenme ihtiyacı hisseder. Hasta bir müddet dinlendikten sonra tekrar yürür.
Kanlanması bozulan bacakta solukluk, soğukluk, kıllarda dökülme, incelme, tırnak deformasyonu, kapiller dolumda gecikme görülür. Hastalığın ileri evrelerinde ayak uçlarından başlayarak ülsere yara açılabilir, ayakta gangren gelişebilir. Gangren gelişimi organ kaybı ile sonuçlanabilir.
Tanı nasıl konulur?
Detaylı tapılan nabız muayenesinde darlık olan damardan sonraki damarlarda nabız alınamaz. Arteryel dopler ultrason noninvaziv olup tercih edilen ilk görüntüleme yöntemidir. Doplerde orta-ileri derecede darlık saptanan hastalarda BT ya da MR anjiografi ile görüntüleme yapılır. Bt anjiografi kalsifikasyonları göstermesi nedeni ile avantajlıdır.
Ne zaman tedavi edilmelidir?
Tanı konulduğunda tedavi edilmelidir. Tedavide ilk basamak risk faktörlerinin ortadan kaldırılmasıdır. Hasta sigarayı bırakmalı. 3 aylık şekeri gösteren Hba1C 6 olacak şekilde diyet ve diyabet tedavisi başlanmalı, Kötü kolesterolü gösteren LDL kolesterol 100 ün altına inecek şekilde tedavi başlanmalı.
Düzenli yürüyüş tedavide önemli yer teşkil eder. Haftada en az 3 gün 2 km yürünmeli. Yürürken dinlenip tekrar yürüyüşe başlanmalı. Egzersiz ile zamanla yürüyüş mesafesinin artması beklenir.
İlaç tedavisinde ilk tercih silasitazoldür. Bu ilaç da yürüyen hastalarda kollateral damar oluşumunu arttırarak şikayetleri azaltır.
Hangi durumda girişimsel tedaviler yapılır?
Risk faktörleri kontrol altına alınmasına rağmen hastanın günlük yaşamını engellleyen kladikasyo şikayeti devam edersei hasta 500 metreden az yürüyorsa girişim gerekir.
Endovasküler mi cerrahi mi
15 cm den kısa darlığı olan hastalarda endovasküler ilk tercihtir. Fakat periferik arter hastalıklarında kullanılan greftlerin özellikle de sentetik greftlerin uzun dönemde tıkanma riski yüksek olduğundan ilk seçenek olarak endovasküler yöntemlere şans verilebilir.
Cerrahide darlık olan bölgeye baypas yapılır. En sık kasık bölgesinden diz bölgesine baypas yapılmaktadır. Karın içinden kasık bölgesine baypas da karın içindeki darlıklarda yapılır. Baypas da ilk seçenek olarak hastanın kendi toplardamarının kullanılması önerilir. Fakat atardamar hastalığı sistemik hastalıktır. Bacakta atardamarında darlık olan hastaların yaklaşık yarısında koroner arter hastalığı bulunur. Safen ven baypas için de kullanılan bir greft olduğundan bacak darlıklarında sentetik greft kullanımı yaygındır.
Tüm bu faktörler gözönüne alındığında bütün hastalara endovasküler yani kapalı yaklaşımla müdahale şansı verilmesi mantıklı gözükmektedir.
Kasık girilen tel ile darlık olan gölge geçilir. Bu yöntem ile plak traşlandıktan sonra ilaçlı balon ile genişletme uygulanabilir. Ya da stent takılabilir. Stent güncel kılavuzlarda balon sonrası yeterli açık sağlanmadıysa ya da diseksiyon varsa önerilir.
Bütün yöntemlerde ameliyat sonrası kan sulandırıcı tedavi önerilir.
